Piri Reis'in Gemileri_{Rönesans Sanatına Meydan Okuma}

Okay Sütçüoğlu, Kitab-ı Bahriye’deki gemilerin teknik analizlerini yaparken bunların birer detay olmaktan daha fazla anlam taşıdığını keşfetmiş, çok küçük ölçekli alanlara sığdırılan bu gemilerin daha büyük nispette yeniden çizimleri üzerinden, onların birer teknik çizim unsuru değil, Rönesans sanatının benzer örneklerine meydan okuyan, sıra dışı sanatsal üsluba sahip bir sanatçının elinden çıktıkları sonucuna varmıştır. Pieter Bruegel’in büyük boyutlu gemi resimleriyle yapılan mukayesenin daha da netleştirdiği özgün ve çarpıcı sonuçları içeren kitap, salt Türk denizcilik tarihinin değil, Türk sanat tarihinin de ilgi alanına giren benzersiz bir monografi olarak öne çıkmaktadır.

İster çektiri ister yelkenli olsunlar, on sekizinci yüzyıl öncesi Osmanlı gemileri hakkında çok az şey biliyoruz. Osmanlı arşivlerindeki oldukça teferruatlı tersane ve maliye kayıtları ne yazık ki gemi mimarisinin teknik detaylarını yansıtmadığından bu alanda yazılanlar bahriye tarihinden çok müessese tarihi olarak karşımıza çıkmaktadır. Batı’daki teknik gelişmelerin detaylı bir şekilde anlatıldığı yabancı dildeki monografilerin ülkemizde dolaşıma girmemesi, temel kaynaklarda dahi karşımıza gemi teknolojisinin on altıncı ve on yedinci yüzyıllarda geçirdiği tarihsel gelişimin mantığına tamamen ters malumatlar çıkması sonucunu doğurmaktadır. (…) Elinizdeki değerli eserin müellifi Okay Sütçüoğlu, Osmanlıların en önemli denizci ve haritacılarından biri olan Piri Reis’in meşhur eseri Kitab-ı Bahriye’deki gemi çizimlerinin detaylı bir incelemesini içeren eserinde, birçok el yazmasında tam bir sayfayı dolduran minyatürlerde bulamadığımız kesinliği Piri Reis’in haritalarının üzerindeki 1-2 santimlik gemilerde aramayı akıl etmiştir. Askerî geçmişinin verdiği tecrübeyle biz masabaşı tarihçilerinin analizlerinin ötesine geçmeyi başarmış ve alanda büyük bir boşluğu dolduracak bir eser kaleme almış gözükmektedir. Hem genel okuyucuya hitap eden hem de konunun uzmanı bahriye tarihçilerine değerli bilgiler sunan bu şayanıtakdir kitabın aynı zamanda yeni nesil araştırmacılar için bir metodolojik kılavuz vazifesi göreceğinden hiç şüphem yok.

Emrah Safa Gürkan