Tarihçe

Ötüken Neşriyat

1964 yılında birkaç arkadaşın girişimiyle Şehzadebaşı’nda kuruldu. Fikrin ilk sahipleri Mehmet Niyazi Özdemir ve Nevzat Kösoğlu’dur. Bir gün Özdemir’in Kösoğlu’na, “Vatan kurtarmanın en iyi yolu kitap yayınlamaktır. Bizim camiada hiç yayınevi yok”[1] demesi üzerine 2500’er lira sermaye konularak girişim başladı. O sıralar Yaprak Kitabevi’ni bir mahfil olarak kullanan Ahmet Nuri Yüksel, Özer Ravanoğlu, Fehim Üçışık ve Ahmet İyioldu bu ortaklığa dahil oldular. Basılacak ilk kitabın da -Nevzat Kösoğlu’nun iyi bir Peyami Safa okuru ve hayranı olması dolayısıyla- Yalnızız olmasına karar verildi. Kitabın telifi ödenip dizgiye verildiğinde, yayınevinin hâlâ bir ismi yoktu. Onun için de yine Nevzat Kösoğlu’nun teklifiyle, aynı romanda geçen hayalî bir ülke adı olan Simeranya düşünüldü; fakat bu isim ilgi görmedi. Aynı günlerde, Türkiye Millî Talebe Federasyonunda folklor ekibini çalıştıran, Güzel Sanatlar mezunu, sonraki yıllarda Sanayi Bakanlığında el sanatları uzmanı olarak görev alıp Millî Folklor Enstitüsünün de müdür vekilliğini deruhte edecek olan Sevgi Babaoğlu’nun[2] önerisiyle “Ötüken” adı kabul edildi. Bununla birlikte, ilk kitap olarak telifi ödenip dizgiye verilen Yalnızız basılamadı; zira İnkılap Yayınevi’nin sahibi Garbis Fikri Efendi, romanın telif haklarının Peyami Safa’yla daha evvel yapmış olduğu sözleşme gereği kendisinde olduğunu ihtar etmişti. Böylece akim kalan bu basımın yerini, o sıralarda Necip Fazıl’ın yeni yazdığı bir piyes olan Reis Bey aldı (1964). Nevzat Kösoğlu’nun ifadesiyle, “… kitap Babıâli’de çok yankılandı … kapak tasarımı ihtilal gibi bir şeydi. Necip Fazıl’ın kitapları hâlâ o tasarıma bağlı olarak çıkarlar; özellikle imza…”[3] Yayınevinin Reis Bey’den sonra neşrettiği ilk 15 kitap sırasıyla şunlar oldu:

• 1964

Vecdi Bürün, Nasıl Öldüler

Milovan Cilas, Stalin’le Konuşmalar, Çev: Necdet San

• 1965

Necip Fazıl, Ruh Burkuntularından Hikâyeler

Necip Fazıl, Ulu Hakan Abdülhamid Han

• 1966

W.J. Lederer – E. Burdick, Çirkin Amerikalı, Çev: Münir Bilen

Peyami Safa, Sosyalizm

Peyami Safa, Gençliğimiz

Lozan ve Batı Trakya. 1913’te İlk Türk Cumhuriyeti

• 1967

Ayas İshaki, Üyge Taba (Eve Dönüş)

Sezai Karakoç, İslâm’ın Dirilişi (Basıldıktan sonra toplatıldı)

Sezai Karakoç, İslâm Toplumunun Ekonomik Strüktürü

Turhan Tûfan Yüce, Türk-Alman Ceza Muhakemeleri Hukukunda Kanun Yolları

• 1968

Peyami Safa, Fatih Harbiye

Peyami Safa, Bir Tereddüdün Romanı

Daha önce Bab-ı Âli’de Sabah gazetesinin Ankara bürosunda Meclis muhabirliği yapan Nurhan Alpay’ın 1968’de kadroya dahil olmasıyla Peyami Safa romanları da külliyattaki yerlerini almaya başladılar. İlk kuruluş yerinden sonra Nuruosmaniye’ye, oradan da Cağaloğlu’na, Claude Farrere Caddesi’ne taşınan Ötüken, 1973 Kasım ayında İstanbul’dan İrfan Yayınevi, Ankara’dan Töre-Devlet Yayınları ve yine Ankara’dan Üniversiteliler Kültür Derneği’nin yayını olarak çıkan Ocak dergisinin katılımıyla Türkiye çapında teşkilatlı, hızlı ve güvenilir bir dağıtım ağını tesis etmek suretiyle genel müdürlüğünü Ahmet İyioldu’nun deruhte ettiği Anda Ana Neşriyat ve Dağıtım AŞ.’yi kurdu. 1968’den itibaren Ahmet Nuri Yüksel ve Nurhan Alpay’ın adi ortaklık şeklinde yönettikleri müessese, 1978 yılında, bir anonim şirkete ve daha önce Ötüken Yayınevi olarak kullanılan ismi de Ötüken Neşriyat AŞ.’ye dönüştürüldü. Ayrıca bu yıl, Yılmaz Öztuna’nın 14 ciltlik Büyük Türkiye Tarihi neşredildi. 1984’te Anda’nın deposunda yaşanan ve sebebi hâlâ bilinmeyen büyük bir yangın hadisesinden sonra yayınevi dağıtım işinden elini çekti ve uzun yıllar, 14 ciltlik Büyük Türk Klasikleri (1985), 10 ciltlik Yeni Türk Ansiklopedisi (1985), 17 ciltlik Sahih-i Buharî ve Tercemesi(1987) gibi hacimli ve ansiklopedik çalışmaların neşrini gerçekleştirdi. 1996’ya kadar faaliyetlerini Cağaloğlu’nda sürdüren Ötüken, bu tarihte, yaklaşık 400 kitaplık bir yayın sayısına ulaştı ve 1996’da İstiklâl Caddesi’nde yer alan ve halen faaliyetlerini sürdürdüğü Ankara Han’a taşındı. Ötüken Neşriyat, İsmail Gaspıralı, Yusuf Akçura, Ziya Gökalp, Ömer Seyfeddin, Abdülhak Şinasi Hisar, Peyami Safa, Tarık Buğra, Nihal Atsız, Arif Nihat Asya, Cemil Meriç, Cengiz Dağcı, Cengiz Aytmatov, Erol Güngör, Galip Erdem, Bekir Büyükarkın gibi Türk fikir ve edebiyatının mühim isimlerinin toplu eserlerini; yine “Edebî Eserler” ve “Kültür Serisi” başlıkları altında yeni yazarların çalışmalarını yayımlayarak 2024 yılı itibariyle 2200 kitaplık bir kataloğa ulaşmış durumdadır.

Ötüken Neşriyat A.Ş., Basın Yayın Birliği, Yayıncılar Birliği, Türkiye Basım Yayın Meslek Birliği kuruluşlarına üyedir.